IZMEĐU INTEGRACIJE I KRIZE: EVROPSKA UNIJA NIJE VIŠE ONO ŠTO JE BILA?

Apstrakt

Članak je posvećen stanju i mogućim perspektivama razvoja Evropske unije u uslovima kriza iz poslednjih godina i najave izlaska Velike Britanije iz EU nakon referenduma iz juna 2016. godine. Ističe se da EU više nije ono što je bila tokom poslednjih decenija prošlog veka. Kriza identiteta EU, zamor od proširenja, kriza evrozone i dužnička kriza, kao i kriza sa imigrantima i azilantima proizveli su paralelne krize čiji je vrhunac dostignut sa referendumom u Velikoj Britaniji, odnosno Breksitom. Od krize do krize, došlo je i do slabljenja podrške ključni idejnim osnovama „projekta EU“, poput supranacionalnosti, (kon)federalizma i saradnje u okviru autonomnih nadnacionalnih institucija EU. kriza evropskog projeka je istovremeno i deo šire krize vladajućih političkih elita i dosadašnjih vodećih ideologija, od neoliberalizma do socijaldemokratske države blagostanja, kojima se ponekad dovode u pitanje čak i osnovne vrednosti predstavničke demokratije. Serija kriza uticala je na političku fragmentaciju (po linijama sever-jug i istok-zapad) koja preti da Evropu ponovo vrati iz sistema integracije na tradicionalni sistem „ravnoteže moći“ između sumnjičavih i međusobno suprostavljenih državanacija. Detaljnije se razmatraju u posebnim odeljcima evrokriza, posledice Breksita kao i položaj SR Nemačke kao vodeće zemlje Unije. U zaključku se razmatraju različite varijante daljeg razvoja EU, Evropa u više brzina, obnova integracije, kao i opcija daljeg gubljenja značaja EU u Evropi koja bi se geopolitički vratila u stanje pre Prvog svetskog rata ili u međuratni period.