Podsticaj lobiranja u zakonskoj formi kao prepreka korupciji

Autori

  • Danijel Sporea Fakultet političkih nauka, Univerzitet u Beogradu

DOI:

https://doi.org/10.56461/rep260124.07.S

Ključne reči:

lobiranje, korupcija, zakonodavstvo, kodeks ponašanja, registar lobista, transparentnost

Apstrakt

Lobiranje kao aktivnost kod mnogih ljudi često biva percipirano kao „loša pojava” jer se poistovećuje sa podmićivanjem, korupcijom, trgovinom uticaja od strane onih koji imaju moć da deluju u političkom društvu. Zapravo, naješće se sve navedene pojave doživljavaju kao sinonimi. Međutim, istraživanja sa više aspekata pokazuju da lobiranje i korupcija nisu ista stvar. U poslednje dve decenije ova tema postaje veoma značajna na prostoru Evrope, pogotovo u bivšim komunističkim zemljama centralne i istočne Evrope (danas većine članica EU), kao i zapadnog Balkana. Pri tome su pogledi i interesovanja usmereni na uređenost ove aktivnosti u jednoj zakonsko-pravnoj regulativi, iako lobiranje kao delatnost na nivou EU ima deregulativni karakter. No, primarno pitanje jeste da li lobiranje, posebno u kontekstu njegove zakonske regularnosti, može biti efikasan alat u smanjenju korupcije, ili pak i njegova neregularnost ima potencijala da smanji korupciju. U radu ćemo pokušati da ukažemo na to da lobiranje u priznatoj zakonskoj formi umnogome postaje protivteža korupciji. Njegova regularnost u pravno-zakonskoj proceduri, kroz veći stepen transparentnosti u kanalima uticaja, pospešuje aktere na veću odgovornost. Osim što postaje poželjnije od korupcije, takođe doprinosi jednom prosperitetnom i zdravom razvitku društva, dok sa druge strane daje prostor širem građanstvu da ovu delatnost ne poistovećuje sa korupcijom. Stoga, smatramo da lobiranje u zakonski uređenoj formi ima snagu da suzbije korupciju.

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Reference

Bauer, E. et al. Transparency of lobbying in Member States – Comparative analysis, European Parliamentary Research Service - Transparency Unit, Brussels 2019, http://www.europarl.europa.eu/EPRS/Lobbying-transparency-comparative-analysis.pdf, posećeno 22. 4. 2024.

Bauer, T. Responsible Lobbying: A multidimensional model, Journal of Corporate Citizenship 53(2014)53, 61–76.

Bolleyer, N. The state and civil society: Regulating interest groups, parties, and public benefit organizations in contemporary democracies, Oxford University Press, Oxford 2018. https://doi.org/10.1093/oso/9780198758587.001.0001

Borşevski, A., Istrate, A. Bazele de contracarare a corupţiei, Institutul pentru Democraţie, Chişinău 2008.

Bouwen, P. Corporate lobbyng in the European Union: the logic of ac- cess, Journal of European Public Policy 9(2002)3, 365–390. https://doi.org/10.1080/13501760210138796

Campos, N. F. In pursuit of policy influence: Can lobbying be a legitimate alternative to corruption in developing countries?, U4 Anti-Corruption Resource Centre Brief 2009. https://www.u4.no/publications/in-pursuit-of-policy-influence-can-lobbying-be-a-legitimate-alternative-to-corruption-in-developing-countries.pdf , posećeno 11. 4. 2024.

Campos, N. F., Giovannoni, F. Lobbying, corruption and political influence, Public Choice 131(2007), 1–21. https://doi.org/10.1007/s11127-006-9102-4

Campos, N. F., Giovannoni, F. Lobbying, corruption, and other banes, CEPR Discussion Paper 6962., London 2008. https://www.econstor.eu/bitstream/10419/34894/1/578668866.pdf, posećeno 11. 12. 2023.

Campos, N. F., Giovannoni, F. Political institutions, lobbying and corruption, Journal of Institutional Economics 13(2017)4, 917–939. https://doi.org/10.1017/S1744137417000108

Chari, R., Hogan, J., Murphy, G. Regulating lobbying: A global comparison, Oxford University Press, New York 2012.

Chari, R. et al. Regulating lobbying A global comparison, 2nd ed., University Press, Manchester 2019.

Coen, D., Richardson, J. (eds.), Lobbying the European Union: institutions, actors, and issues, Oxford University Press, Oxford 2009. https://doi.org/10.1093/oso/9780199207350.001.0001

Crepaz, M. Why do we have lobbying rules? Investigating the introduction of lobbying laws in EU and OECD member states, Interest Groups & Advocacy 6(2017)3, 231–252. https://doi.org/10.1057/s41309-017-0025-x

Damania, R., Frederiksson, P.G., Mani, M. The Persistence of corruption and regulatory compliance failures: Theory and Evidence, Public Choice 121(2004), 363–390. https://doi.org/10.1007/s11127-004-1684-0

De Bruycker, I. Framing and advocacy: a research agenda for interest group studies, Journal of European Public Policy 24(2017)5, 775–787. https://doi.org/10.1080/13501763.2016.1149208

De Francesco, F., Trein, P. How Does Corruption Affect the Adoption of Lobby Registers? A Comparative Analysis, Politics and Governance 8(2020)2, 116–127. https://doi.org/10.17645/pag.v8i2.2708

Della Porta, D., Vannucci, A. Corrupt exchanges: actors, resources and mechanisms of political corruption, New York 1999.

Dobrescu, E., Sima, E., Sima, M. Sensurile şi existenţele corupţiei, Analele Institutului de Istorie „G. Bariţiu”, Series Humanistica, Cluj-Napoca 2010.

Fjeldstad, O. H., Johnsøn, J. “Governance challenges in Tanzania’s natural gas sector: unregulated lobbyism and uncoordinated policy”, in: Corruption, Natural Resources and Development: From Resource Curse to Political Ecology (eds. A. Williams, P. Le Billon), Cheltenham 2017, 44–57. https://doi.org/10.4337/9781785361203.00010

Finnemore, M., Sikkink, K. International norm dynamics and political change, International Organization 52(1998)4, 887–917. https://doi.org/10.1162/002081898550789

Fitzgerald, J. Lobbying in Australia: You Can’t Expect Anything to Change If You Don’t Speak Up, Sydney 2006.

Golubović, D. Zagovaranje i lobiranje u parlamentu i organima izvršne vlasti: Uporedna iskustva i preporuke za Srbiju, Program Ujedinjenih nacija za razvoj - UNDP, Beograd 2009.

Giovannoni, F. Lobbying versus corruption, CESifo DICE Report 9(2011)1, 12-16. Graziano, L. Lobbying, Pluralism and Democracy, Palgrave Macmillan, London 2001.

Greenwood, J., Thomas, C. Introduction, Regulating Lobbying in The Western World, Parliamentary Affairs 51(1998)4, 487–499. https://doi.org/10.1093/pa/51.4.487

Harstad, B., Svensson, J. From Corruption to Lobbying and Economic Growth, https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=208d6cb3f4a6552b4b64d5a88663659fd78d7a12, posećeno 11. 4. 2024.

Hague, R., Harrop, M. Uporedna vladavina i politika – Uvod, Univerzitet u Beogradu, Fakultet političkih nauka, Beograd 2014.

Heidenheimer, A. J. Political Corruption: Readings in Comparative Analysis, Transaction Books 1978.

Hrvatsko društvo lobista. Udruga za promicanje transparentnog zagovaranja interesa, https://hdl.hr/, posećeno 22. 4. 2024.

Jakubiak-Mirończuk, A. Lobbying in a Democratic State of Law – between Meaning and Judgment, Persona y derecho 72(2015)1, 149–168. https://doi.org/10.15581/011.72.149-168

Johnston, M. Corruption, Contention, and Reform: The Power of Deep Democratization, Cambridge University Press, Cambridge 2014. https://doi.org/10.1017/CBO9781139540957

Klaman, M. Lobiranje, Clio, Beograd 2004.

Klitgaard, R. Controlling Corruption, University of California Press 1991.

Kluver, H. Lobbying in the European Union: Interest groups, lobbying coalitions, and policy change, Oxford University Press, Oxford 2013. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199657445.001.0001

Makijaveli, N. Vladalac, Neven, Beograd 2008.

Marquette, H., Peiffer, C. Corruption and collective action, Research Paper 32, Developmental Leadership Program (DLP) and U4, Birmingham 2015, https://www.shareweb.ch/site/DDLGN/Documents/U4%202015%20Corruption%20and%20CollectiveAction.pdf, posećeno 16. 4. 2024.

Montin, C. H. Smart Regulation: a global challenge for policy makers, https://regulatory-policy.hse.ru/data/2014/03/17/1332716237/SR1200e.pdf, posećeno 17. 4. 2024.

Monteskje, Š. L. Persiska pisma, Utopija, Beograd 2004.

Morais, H. V. The quest for international standards: Global governance vs. sovereignty, University of Kansas Law Review 50(2001)4, 779–822.

Milbrath, L. W. The Washington Lobbyist, Rand McNally & Company, Chicago 1963.

Nownes, A. J., Walker DeAlejandro, K. Lobbying in the New Millennium: Evidence of Continuity and Change in Three States, State Politics & Policy Quarterly 9(2011)4, 429–455. https://doi.org/10.1177/153244000900900403

Nownes, A. J. Lobbying, The preconditions of anti-corruption promise, Anti-Corruption Resource Centre, U4No 8, CMI 2017, https://www.u4.no/publications/lobbying-the-preconditions-of-an-anti-corruption-promise.pdf, posećeno 14. 4. 2024.

Nye, J. S. Corruption and Political Development: A Cost-Benefit Analysis, American Political Science Review 61(1967)2, 417–427. https://doi.org/10.2307/1953254

Obradovic, D. “Regulating Lobbying in the European Union”, in: Lobbying the European Union: Institutions, Actors, and Issues (eds. J. Richardson and D. Coen), Oxford 2009, 298–334. https://doi.org/10.1093/oso/9780199207350.003.0015

Otto, P. Politici by měli hlásit schůzky s lobbisty, navrhuje vláda. [Politicians to report meetings with lobbyists, proposes government], E15.cz, 30 August 2019, https://www.e15.cz/domaci/politici-by-meli-hlasit-schuzky-s-lobbisty-navrhuje-vlada1361912, posećeno 22. 4. 2024.

Persson, A., Rothstein, B., Teorell, J. Why anticorruption reforms fail: Systemic corruption as a collective action problem, Governance 26(2013)3, 449–471. https://doi.org/10.1111/j.1468-0491.2012.01604.x

Ranđelović, N., Jelenković, P. Pravna regulativa, istorijski i politički aspekti lobiranja – Srbija i države u okruženju, Zbornik radova Pravnog fakulteta u Nišu LII(2014)66, 197–206.

Rock, M.T. Corruption and democracy, DESA Working Papers No 55. http://www.un.org/esa/desa/papers/2007/wp55_2007.pdf, posećeno 13. 4. 2024.

Rosenthal, A. The Third House: Lobbyists and Lobbying in the States, CQ Press, Washington 2001. https://doi.org/10.4135/9781483345178

Rosenson, A. B. Against Their Apparent Self-Interest: The Authorization of Independent State Legislative Ethics Commissions, 1973–1996, State Politics & Policy Quarterly 3(2003)1, 42–65. https://doi.org/10.1177/153244000300300103

Ruso, Ž. Ž. Društveni ugovor - O poreklu i osnovima nejednakosti među ljudima, Prosveta, Beograd 1949.

Lumi, O. Comparative insight into the status of the lobbying regulation debate in Estonia, Journal of Public Affairs 14(2014)1, 300–310. https://doi.org/10.1002/pa.1531

Stojiljković, Z. Karakter i logika korupcije, Časopis za pravo i ekonomiju evropskih integracija 4(2011)16, 25–36.

Slingerland, W. Trading in influence: Corruption revisited, EGPA Study Group on Ethics and Integrity of Governance, Toulouse, September 8-10, 2010, https://www.law.kuleuven.be/integriteit/egpa/egpa2010/slingerland_trading-in-influence.pdf, posećeno 19. 4. 2024.

Stuart, T., Steve, J. Public affairs in practice: a practical guide to lobbying, Kogan Page, London and Philadelphia 2007.

Šimral, V. Two Problems with Lobbying Regulations in EEA Countries, Studies of Transition States and Societies 12(2020)1, 53–67.

Transparency International. What is Corruption?. https://www.transparency.org/en/what-is-corruption, posećeno 16. 4. 2024.

Transparency International. Integrity Pacts, https://www.transparency.org/files/content/tool/IntegrityPacts_Brochure_EN.pdf, posećeno 16. 4. 2024.

Transparency International. Corruption Perceptions Index – CPI 2022. https://www.transparency.org/en/cpi/2022, posećeno 16. 4. 2024.

Vilkoks, L. D. et al. Odnosi s javnošću, strategije i taktike, Centar za izdavačku delatnost Ekonomskog fakulteta, Beograd 2006.

Warren, M. E. What Does Corruption Mean in a Democracy?, American Journal of Political Science 48(2004)2, 328–343. https://doi.org/10.1111/j.00925853.2004.00073.x

World Bank. Anticorruption in Transition A Contribution to the Policy Debate, D.C., The World Bank, Washington 2000.

Pravni izvori

SAPIN II– LOI n° 2016–1691 du 9 décembre 2016 relative à la transparence, à la lutte contre la corruption et à la modernisation de la vie économique (1). https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT000033558528, posećeno 20. 4. 2024.

Zakon o lobiranju, Službeni glasnik RS, br. 87/2018, 86/2019.

Zakon o lobiranju, Službeni list CG, br. 52/2014.

Zakonot za lobiranje, Služben vesnik na RSM, br. 106/2008, 135/2011.

Zakon o integriteti in preprečevanju korupcije (ZIntPK), Uradni list RSl, št. 69/2011.

##submission.downloads##

Objavljeno

28-08-2024